Hcfyk

Blåsebelg i ei smie.

Skisse av ein peispustar som syner korleis ein blåsebelg fungerer: 1: Ventil der lufta vert dregen inn når belgen vert utvida. 2: Dysa som lufta vert pressa ut av og inn mot elden når belgen vert klemt saman. 3: Ventilklaff som lukker ventilen når belgen vert klemt saman, slik at lufta i belgen berre kan sleppe ut gjennom dysa.

Blåsebelgar for orgel, slik dei er synte i ei bok frå 1766: Dom Bedos de Celles: L'art du Facteur d'Orgues.

Blåsebelg er ein reiskap som vert nytta til å auke mengda av luft til ein eldstad, slik at elden vert sterkare på grunn av auka tilførsle av oksygen, og soleis gjev varme med høgare temperatur. Blåsebelgen er vanlegvis laga som ein trekanta sekk med ventil for inngåande luft på den eine sida og ei dyse i den eine spissen som rettar luftstraumen mot elden. Ved vekselvis å dra sekken ut og klemme han saman, slik at volumet i sekken vert auka og senka vekselvis, pumpast lufta inn i elden med større eller mindre styrke. Ved kombinere to eller fleire blåsebelgar, kunne luftstraumen gjerast jamnare, slik det ofte vart gjort i smier og for omnar for malm- og metallsmelting i tidlegare tider.

Blåsebelg til heimebruk, for å få det til å brenne i omn eller peis, vert kalla peispustar.

Blåsebelgar vert òg nytta i orgel for å skaffe luft til orgelpipene, og trekkspel er likeeins utstyrt med ei form for blåsebelg. Musikkinstrumentet sekkepipe kan òg seiast å nytte seg av same prinsippet, i og med at det har ein luftfylt sekk som kan pressast saman med vekslande styrke for å få fram dei effektane musikaren ynskjer seg.

Store blåsebelgar til bruk på smelteverk og anna industri vart ofte drivne av ulike former for maskineri, til dømes vasshjul i tidlegare tider. Dei handdrivne blåsebelgane som tidlegare var vanlege i smier, for kyrkjeorgel og i andre samanhengar der det trengst auka mengd av luft, er no for det meste òg erstatta av motordrive utstyr.