Lidingssoga
Multi tool use
Lidingssoga i glasmåleri ved domkyrkja i Chartres.
Lidingssoga eller pasjonssoga (av latin passio, 'liding') er forteljinga om Jesus si liding og død slik ho kjem fram i dei fire evangelia. Ho omfattar avskjeden med disiplane ved den siste nattverden,
tilfangetakinga i Getsemane, forhøyret for eldsterådet, fornektinga til Peter, dommen til Pontius Pilatus, piskinga, tornekroninga, golgatavandringa, krossfestinga, døden og gravlegginga.
Lidingssoga er fortald ganske like i dei tre synoptiske evangelia (til dømes Matt. 16,21-23; 17,22-23; 20,17-19), medan soga i Johannesevangeliet er samansett frå ein del ulike tradisjonar. Denne soga er også prega av omsyn til å skildra Jesus sin død som førebestemt og eit førebilde for kristne martyrar.[1] Soga finst også i ikkje-kanoniske tekstar, som evangelia etter Peter og Nikodemos.[2]
Soga har vore viktig i kristne tradisjonar frå byrjinga av kristendommen. Ho blir vanlegvis lesen under den stille veka, særleg på langfredag. I katolsk tradisjon blir ho også ofte framført som pasjonsspel. Lidingssoga har vidare inspirert talrike kunst- og musikkverk.
Personar som berre så vidt eller ikkje er nemnd i evangelia har fått større plass i ulike folketradisjonar. Kona til Pontius Pilatus er nemnd ein gong i Matteus-evangeliet, der ho råder Pilatus frå å dømma Jesus. Ho har fått større roller i gjenforteljingar av soga. Dei to tjuvane som blei krossfesta samstundes med Jesus har i seinare tradisjonar fått namn (som Dismas og Gestas). Smeden som laga naglane til krossfestinga var ifølgje ulike overleveringar stamfaren til sigøynarar.[3]
Plantar er også knytt til lidingssoga. Det blir til dømes fortalt at kristtorn blei brukt til å laga tornekrona. Eit kornelltre skal ha blitt brukt til å laga krossen.[4]
Sjå og |
- Jesu sju ord på krossen
Kjelder |
↑ «Jesus Kristus» i Den Store Danske
↑ Gospel of Nicodemus og Gospel of Peter ved earlychristianwritings.com
↑ Francis Hindes Groome, Nails of Crucifixion i Gypsy Folk Tales [1899], ved sacred-texts.com;
August C. Mahr, The Gipsy at the Crucifixion of Christ, Ohio State University
↑
«Holly Folklore», intermistletoe.co.uk; «Legend of the dogwood tree: True or false?», creationtips.com
Påske | ||
|---|---|---|
| Den stille veka | Lasaruslaurdag · Palmesundag · Heilage måndag · Heilage tysdag · Heilage onsdag · Skjærtorsdag · Langfredag · Påskeaftan · Påskedag |
 |
| Påsketida | Andre påskedag · Tredje påskedag · 1. sundag etter påske · 2. sundag etter påske · 3. sundag etter påske · 4. sundag etter påske · 5. sundag etter påske · 6. sundag etter påske · Kristi himmelferdsdag |
|
| Påskeforteljingar | Jesus Kristus · Lidingssoga · Den siste nattverden · Getsemane · Via Dolorosa · Krossfestinga · Golgata · Jesu sju ord på krossen · Myrraberarane |
|
| Kristne tradisjonar | Pasjonsgudsteneste · Artos · Judasbrenning · Krossvandring · Krossprosesjon · Krossvegsandakt · Påskeformelen · Påskekorg · Påskelys · Påskeprosesjon · Påskevake · Påskesalmar |
|
| Andre tradisjonar | Påskeegg · Påskehare · Påskekylling · Påskelilje · Påskelam · Påskehatt · Påskekort · Påskepynt · Eggedans · Eggkakking · Eggrulling · Langfredagsfjære · Skjæltorsdag · Påskekrim |
|
1tl8EO,cAoqoNBw2U1DG28D
