Hcfyk

	Oppland fylke;
	; fylke;
; ; ; ;	; ; fylkesvåpen ;
	; ; fylkesvåpen ;
Land;	; Noreg;
	;
; Adm.senter;	; Lillehammer;
	;
Areal;	25 190 km²;
- land;	23 878 km²;
- vatn;	1 312 km²;
	;
Folketal;	189 870 (1. januar 2018);
Folketettleik;	; 8 / km²;
	;
	;
; Målform;	nøytral;
; Fylkesmann;	Christl Kvam;
; Fylkesordførar;	Even A. Hagen (Ap);
	;
; Fylkesnummer;	05;
	;
	; ; ; ; ; ;
	; Wikimedia Commons: Oppland;
	; Nettstad: www.oppland.no;
	;

«oppland» omdirigerer hit. For andre tydingar av ordet, sjå oppland (fleirtyding).

Oppland fylkeskommune har administrasjon på Lillehammer

Oppland er eit fylke i Noreg. Det grensar til Trøndelag i nord, Møre og Romsdal i nordvest, Sogn og Fjordane i vest, Buskerud i sørvest, Oslo i sør, Akershus i søraust og Hedmark i aust. Oppland er saman med Hedmark dei einaste fylka i Noreg som ikkje har kyst.

Oppland består av dei to dalføra Gudbrandsdalen og Valdres, og dei tre landskapa Toten, Hadeland og Land. Det er fire byar i fylket Gjøvik, Lillehammer, Otta og Fagernes. Fylkesadministasjonen ligg på Lillehammer. Jordbruk, industri og turisme er dei største næringane i fylket.

Fylkesvåpenet blei godkjent i 1989 og har ein sølv mogop mot ein grøn bakgrunn. Dei to blomane symboliserer dalføra, Gudbrandsdalen og Valdres, og dei tre blada symboliserer landskapa sør i fylket.

Innhaldsliste

1 Geografi

2 Klima

3 Historie

4 Politikk

5 Kommunar

6 Kjelder

7 Bakgrunnsstoff

Geografi |

Oppland har ein variert natur. Den sørlegaste delen av fylket er prega av flate bygder og lenger nord ligg dalføra Gudbrandsdalen og mot vest Valdres. Der ligg fjellområda Jotunheimen, Reinheimen, Rondane, delar av Breheimen og Dovrefjell. Dei høgaste fjella i Noreg ligg i desse fjellområda. Det renn to store og ei mindre elv gjennom Oppland. Frå Lesjaskogsvatnet renn Gudbrandsdalslågen som blir til Mjøsa ved Lillehammer som er Noregs største innsjø. Begna renn gjennom Valdres og Ottaelva renn igjennom Ottadalen.

Oppland omfattar områda som har avløp til Mjøsa frå nord og vest (Gudbrandsdalen med sidedalar og tilgrensande fjellstrøk, og Toten), områda som har avløp til Randsfjorden (Land og Hadeland), og Valdres som har avløp gjennom Begna til Sperillen i Buskerud. Lengst i sør har fylket ei kort grense mot Oslo, herfrå til Mjøsa grensar det mot Akershus. Mjøsa blir delt med Akershus og Hedmark; grensa mot Hedmark går nord for Mjøsa litt aust for vasskiljet mellom Østerdalen og Gudbrandsdalen heilt til Hjerkinn på Dovre. Vestover herfrå er grensa fyrst mot Sør-Trøndelag, deretter mot Møre og Romsdal. Grensa mot Sogn og Fjordane byrjar like søraust for Djupvasshytta ved vegen til Geiranger og går sørover til Sulevatnet på Filefjell. Resten av grensa er mot Buskerud.

Klima |

Oppland har eit variert klima, særleg når det kjem til vind og nedbør. Dei fleste busette områda har eit «dalklima» med lite vind og nedbør, kalde vintrar og varme somrar.

I høgda bles det oftast frå mellom sørvest og vest, men den kraftigaste vinden kjem vanlegvis frå nordvest, og denne kan òg slå ned i dalane. I rolege vêrsituasjonar er det terrenget som pregar vinden. Om vinteren vil lufta ofte strøyme frå høgare til lågare nivå, ned dalsider og ut dalføra. Om sommaren bles det ofte dalvind motsett veg, særleg om ettermiddagen.

Middeltemperaturen varierer lite gjennom vinteren. I januar er middeltemperaturen mellom ca. –8 °C og ca. –12 °C både i dalføra og i fjellet. Dei lågaste temperaturane er frå –30 °C til –35 °C, enkelte stader ned mot –40 °C. I juli er middeltemperaturen stort sett mellom 14 °C og 16 °C i dalføra. Fjell rundt 1000 moh. har 10–12 °C, i 2000 moh. er den normale julitemperaturen 3–5 °C. Dei høgaste målte temperaturane nede i dalane er mellom 30 °C og 35 °C.

Nedbøren for året varierer frå kring 700 mm i søraust til 400 mm og til dels mindre i dalstrøka. Heilt nord i Gudbrandsdalen med sidedalane her finn ein dei tørraste områda i landet, som Skjåk, med under 300 mm på eit heilt år. Dette kjem av at området ligg i regnskuggen til dei høge fjellområda kring. Nedbøren aukar med høgda. I sentrale og søraustlege fjell er det rundt 1000 mm på det meste. Det kjem som regle mest nedbør i juli og august, men i fjellet kjem det òg mykje nedbør på vinterstid.

Tåke er vanlegast på hausten og tidleg på vinteren. I dalane er tåka stort lokal og opptrer oftast nær opne elvar og vatn. Tåke i fjellet kjem hovudsakleg av låge skyer som driv inn frå mellom vest og søraust. I dei sentrale fjellområda er det lite tåke.

Historie |

Før Harald Hårfagre samla Noreg var Oppland eit småkongedøme.
Nokre kongar av Oppland var

Eystein, far til Åsa som gifta seg med Halfdan Hvitbeinn i Ynglingasoga

Halfdan «den gamle» Sveidasson (om lag 750)

Ivar Halfdansson (om lag 770)

Eystein «Glumra» Ivarsson, far til Ragnvald Eysteinsson (788)

Politikk |

Det er 37 representantar i fylkestinget.

Partifordeling etter valet i 2015:

Parti:	Representantar:
Arbeidarpartiet	16
Høgre	5
Framstegspartiet	3
Sosialistisk Venstreparti	1
Senterpartiet	7
Miljøpartiet dei grøne	2
Kristeleg Folkeparti	1
Venstre	2

Even Aleksander Hagen (Ap) er fylkesordførar og Ivar Odnes (Sp) er fylkesvaraordførar.

Kommunar |

Nr.	Namn	Adm.senter	Folkemengd	Flatevidd km²	Målform	Distrikt
0501	Lillehammer	Lillehammer	000000000027938.000000000027 938	000000000000477.0000000000477	bokmål	Sør-Gudbrandsdal
0502	Gjøvik	Gjøvik	000000000030642.000000000030 642	000000000000672.0000000000672	bokmål	Gjøvik
0511	Dovre	Dovre	000000000002642.00000000002 642	000000000001364.00000000001 364	nøytral	Nord-Gudbrandsdal
0512	Lesja	Lesja	000000000002038.00000000002 038	000000000002259.00000000002 259	nøytral	Nord-Gudbrandsdal
0513	Skjåk	Bismo	000000000002179.00000000002 179	000000000002076.00000000002 076	nynorsk	Nord-Gudbrandsdal
0514	Lom	Fossbergom	000000000002331.00000000002 331	000000000001969.00000000001 969	nynorsk	Nord-Gudbrandsdal
0515	Vågå	Vågåmo	000000000003638.00000000003 638	000000000001330.00000000001 330	nynorsk	Nord-Gudbrandsdal
0516	Nord-Fron	Vinstra	000000000005728.00000000005 728	000000000001141.00000000001 141	nynorsk	Midt-Gudbrandsdal
0517	Sel	Otta	000000000005872.00000000005 872	000000000000905.0000000000905	nøytral	Nord-Gudbrandsdal
0519	Sør-Fron	Hundorp	000000000003146.00000000003 146	000000000000742.0000000000742	nøytral	Midt-Gudbrandsdal
0520	Ringebu	Vålebru	000000000004454.00000000004 454	000000000001248.00000000001 248	nøytral	Midt-Gudbrandsdal
0521	Øyer	Tingberg	000000000005130.00000000005 130	000000000000640.0000000000640	nøytral	Sør-Gudbrandsdal
0522	Gausdal	Segalstad bru	000000000006148.00000000006 148	000000000001192.00000000001 192	nøytral	Sør-Gudbrandsdal
0528	Østre Toten	Lena	000000000014888.000000000014 888	000000000000562.0000000000562	bokmål	Toten
0529	Vestre Toten	Raufoss	000000000013314.000000000013 314	000000000000249.0000000000249	bokmål	Toten
0532	Jevnaker	Jevnaker	000000000006777.00000000006 777	000000000000226.0000000000226	bokmål	Hadeland
0533	Lunner	Roa	000000000009065.00000000009 065	000000000000292.0000000000292	bokmål	Hadeland
0534	Gran	Jaren	000000000013770.000000000013 770	000000000000757.0000000000757	bokmål	Hadeland
0536	Søndre Land	Hov	000000000005650.00000000005 650	000000000000728.0000000000728	bokmål	Land
0538	Nordre Land	Dokka	000000000006750.00000000006 750	000000000000955.0000000000955	bokmål	Land
0540	Sør-Aurdal	Bagn	000000000003014.00000000003 014	000000000001109.00000000001 109	nøytral	Valdres
0541	Etnedal	Bruflat	000000000001352.00000000001 352	000000000000459.0000000000459	nøytral	Valdres
0542	Nord-Aurdal	Fagernes	000000000006443.00000000006 443	000000000000907.0000000000907	nøytral	Valdres
0543	Vestre Slidre	Slidre	000000000002139.00000000002 139	000000000000463.0000000000463	nynorsk	Valdres
0544	Øystre Slidre	Heggenes	000000000003221.00000000003 221	000000000000963.0000000000963	nynorsk	Valdres
0545	Vang	Vang	000000000001601.00000000001 601	000000000001505.00000000001 505	nynorsk	Valdres
Totalt	Oppland	Lillehammer	000000000189870.0000000000189 870	000000000025190.000000000025 190	nøytral	Oppland