Hcfyk

	Trøndelag fylke;
	; fylke;
; ; ; ;	; ; fylkesvåpen ;
	; ; fylkesvåpen ;
Land;	; Noreg;
	;
; Adm.senter;	; Steinkjer;
	;
Areal;	41 271 km²;
- land;	38 790 km²;
- vatn;	2 481 km²;
	;
Folketal;	458 744 (1. januar 2018);
Folketettleik;	; 12 / km²;
	;
	;
; Målform;	nøytral;
; Fylkesmann;	; Frank Jenssen;
; Fylkesordførar;	; Tore O. Sandvik (Ap);
	;
; Fylkesnummer;	50;
	;
	; ; ; ; ; ;
	; Wikimedia Commons: Trøndelag;
	; Nettstad: www.trondelagfylke.no;
	;

«Trøndelag» omdirigerer hit. For andre tydingar av ordet, sjå Trøndelag (fleirtyding).

Trøndelag er eit fylke sentralt i Noreg. Det vart oppretta 1. januar 2018 som ei samanslutning av fylka Nord-Trøndelag og Sør-Trøndelag, som vedtok å slå seg saman i april 2016. Trøndelag fylke er det nest største fylket i Noreg i areal og det femte største i innbyggjartal. Fylket grensar til Nordland i nord, til Møre og Romsdal i sørvest og til Oppland og Hedmark i sør. I aust grensar fylket til Jämtlands län i Sverige. Folk frå Trøndelag blir kalla trønderar.

Både fylkeskommunen og fylkesmannen har hovudsete på Steinkjer og avdeling i Trondheim. Fylkeskommunen har administrativ leiing med rådmannsfunksjon lagt til Steinkjer og ordførarfunksjonen er lagt til Trondheim.

Fylkesvåpenet til Trøndelag er ein utbøygd gull kross på sølv grunn. Det har tidlegare vore våpenet til Nord-Trøndelag fylke, frå 1957 til 2018.

Innhaldsliste

1 Historie

2 Landskap og geologi

3 Klima
- 3.1 Sør-Trøndelag
- 3.2 Nord-Trøndelag

4 Næringsliv

5 Samferdsel

6 Kultur og attraksjonar

7 Kommunar

8 Kjelder

9 Bakgrunnsstoff

Historie |

Namnet Trøndelag kjem av norrønt Þrǿndalǫg, der fyrste ledd er av folkenamnet þrǿnd(i)r som høyrer saman med fyrste ledd i Trondheim; siste ledd av lag, 'lov', som er brukt om ein landsdel med felles lov. Folk frå Trøndelag er kalla trønderar, og dei har ein sterk identitet som mellom anna er særmerkt ved det trønderske målføret, som òg finst i området Nordmøre i Møre og Romsdal fylke.

Trøndelag var i eldre tider, truleg frå før år 700, nemninga på lovområdet som femnde bygdene kringom Trondheimsfjorden, der Namdalen og Fosen ikkje høyrde med. Området vart delt i Uttrøndelag med fylka Orkdǿlafylki, Gauldǿlafylki, Strindafylki og Stjórdǿlafylki, og Inntrøndelag med fylka Skeynafylki, Verdǿlafylki, Sparbyggjafylki og Eynafylki. Nemningane Uttrøndelag og Inntrøndelag har tidlegare vore brukt i enkelte administrative samanhengar, til dømes i den rettslege inndelinga i politidistrikt, men er i dag ikkje lenger i bruk i slik samanheng.

Landskap og geologi |

Dei søraustlege delane av Trøndelag utgjer Trondheimsfeltet, som vil seie traktene omkring Trondheimsfjorden sørover til den nordlege delen av Gudbrandsdalen.

Landskapet i Trøndelag består av skog og vassdrag. Elvane Orkla, Gaula, Stjørdalselva og Verdalselva fell raskt ned mot låglandet der dei har slake, meandrerande elveløp før dei munnar ut i Trondheimsfjorden. Berggrunnen i Trøndelag består av kambrosilurske bergartar som er sterkt omdanna ved den kaledonske fjellkjedefoldinga. Det vart danna fleire skyvedekke som kan karakteriserast ved to geologiske typeområde; Størendekket i vest og Meråkerdekket i aust. Desse to skyvedekka består av tilsvarande lagpakker men høyrer til to ulike dekke. Dei er fråskilde av eit sterkt metamorft antiklinal av sandsteinar, skifrar og grønsteinar som høyrer til Guladekket.

Gruvedrift har tidlegare vore ei viktig næring i fylket og det fanst gruvedrift mellom anna på Løkken Verk, Rørosgruvene og Folldalgruvene.

Klima |

Trondheim

Steinkjer

Sør-Trøndelag |

Det er store klimatiske skilnadar innan Sør-Trøndelag, frå det typisk maritime i nordvest til det mest kontinentale i Sør-Noreg i søraust. Høge fjell skjermar mot aust og sør og mykje av fylket ligg ope til mot nordvest, som er den typiske vindretninga for dårleg vêr.

Dei vanlegaste vindretningane om vinteren er frå aust til sør. Den Ytre Trondheimsfjorden dannar ein utfallsport for kald luft frå landet innanfor. Kyststrøka har vind over liten kuling 10-20 % av tida og liten storm 0,5–1,0 %. Om sommaren bles vinden ved bakken som oftast frå nordvest–nordaust, gjerne kalla «havgule».

Middeltemperaturen for januar er omkring 0 °C ved kysten, frå –2 til –5 °C over låglandet og ned i kring –10 °C i indre dalstrøk i aust. Den lågaste målte minimumstemperaturen er frå –15 til –20 °C ved kysten, frå –25 til –35 °C i indre strøk og lågare enn –40 °C i dalstrøk lengst aust. Røros har kulderekord for Sør-Noreg med –50 °C. Dei varmaste månadane er juli eller august og middeltemperaturen er kring 14 °C i kystområda, og kring 10–15 °C i indre område. Det er målt 25 °C sjølv ytst på kysten, 30–35 °C i indre fjord- og dalstrøk.

Årsnedbøren varierer frå kring 1200 mm ved kysten, til 1500–2000 mm i ei maksimalsone inn mot kystnære fjell, og elles stort sett 800–1000 mm, bortsett frå enkelte minimumsområde i aust og sør. Det kjem mest nedbør om hausten og vinteren. Berre enkelte innlandsstrøk får mest nedbør om sommaren.

Det er noko sommartåke ved kysten, medan innlandet har lokal strålingståke om hausten, og det er noko frostrøyk over Trondheimsfjorden om vinteren. Tåke-årsmiddel er stort sett under 1 %.

Nord-Trøndelag |

Dei indre strøka av Nord-Trøndelag er skjerma av fjell i sektoren sørvest til aust, og delvis òg i nord. Særleg har dalstrøka nær svenskegrensa eit typisk innlandsklima med moderat nedbør og kalde vintrar.

Ytre Namdalen og Vikna er derimot sterkt påverka av Norskehavet. Den kalde vinterlufta frå innlandet blir drenert ut Namdalen, noko som medverkar til at det ofte blir sterk vind, mellom anna over Folda. Det er liten kuling eller meir rundt 20 % av året og liten storm 1 % av tida.

Fosenhalvøya skjermar dei lågare strøka lenger aust mot påverknaden frå Norskehavet, medan Trondheimsfjorden dempar både vinterkulda og sommarevarmen. Høgdevinden over området er oftast frå sørvest, men om vinteren vil bakkevinden ofte blåse frå aust til søraust. Om sommaren er det gjerne sjøvind (havgule) frå ein retning mellom vest og nordaust.

Februar er den kaldaste månaden ved kysten med ein middeltemperatur like over 0 °C, omkring Trondheimsfjorden er det januar som er kaldast med middel frå –2 til –5 °C. I indre strøk går middeltemperaturen til dels ned mot –10 °C, medan dei lågaste minimumstemperaturane som er observert, er frå –35 til –40 °C. Middeltemperaturen om sommaren er stort sett frå 13 til 15 °C, men går under 10 °C i fjellstrøk over ca. 750 m. I samband med luft ført inn frå søraust kan maksimumstemperaturen i låglandet stige over 30 °C.
nedbør

Årsnedbøren varierer frå 750-1000 mm ved kysten i nordvest til 1500-2000 mm i kystnære fjellstrøk. Indre, skjerma område får 500-750 mm. Det kjem mest nedbør på hausten og tidleg på vinteren, men stader i innlandet har ofte mest nedbør om sommaren.

Det er noko tåke ved kysten om sommaren, medan det nær Trondheimsfjorden kan opptre lokal strålingståke eller frostrøyk om hausten og tidleg på vinteren. Det er langt mindre tåke her enn i Søraust-Noreg.

Næringsliv |

Historisk viktige næringsvegar i Trøndelag har vore jordbruk, skogbruk, bergverk og fiskeri. Trøndelag har ein stor vass- og vindkraftproduksjon som understøttar kraftkrevjande treforedlings- og smelteverksindustri. Havbruket står for halvparten av eksportverdien i Trøndelag. Olje- og gassutvinning utanfor Trøndelagskysten er også vesentleg. Mykje av verkstadindustrien og rederinæringa i Trøndelag er retta mot havbruk og offshore. Trondheim er eit sentrum for høgare utdanning og forsking, og husar den største lærestaden på Noregs største universitet, NTNU, og forskingsstiftelsen SINTEF. Dei har avfødd ei mengd teknologibedrifter. Handel og offentleg og privat tjenesteyting er også viktige for sysselsettinga.

Samferdsel |

Trondheim lufthamn, Værnes

Europaveg 6 (E6) og jernbanen dannar ei hovudåre for samferdselen i Trøndelag. Rørosbanen og Dovrebanen møtest på Støren, og går vidare nordover gjennom Gauldalen til Trondheim. Frå Trondheim startar Nordlandsbanen, som går gjennom austsida av Trondheimsfjorden, langsmed Snåsavatnet og nordover gjennom Namdalen til Nordland.

Trondheim lufthamn, Værnes, den største flyplassen i fylket, ligg i Stjørdal. Flyplassen er den tredje mest trafikkerte i Noreg målt i tal på passasjerar.
Det finst også småflyplassar ved Namsos, Rørvik og Røros og ein militær flyplass på Ørlandet med sivile ruteanløp.

Trondheim og Rørvik er stoppestader for Hurtigruta Bergen–Kirkenes. Det er hurtigbåtsamband frå Trondheim til fleire stader langs kysten, i tillegg til Hitra, Frøya og småøyane lenger nord.

Kultur og attraksjonar |

Nidarosdomen i vintersol.

Trondheim er eit viktig reisemål, med mellom anna Nidarosdomen, Kristiansten festning, Munkholmen og Sverresborg. Stiklestad i Verdal kommune er også ein populær attraksjon med nasjonal verdi. Her blir det historiske Spelet om Heilag Olav arrangert i juli kvart år. Røros søraust i fylket har verdsarvstatus på grunn av det særprega bygningsmiljøet og bergverkshistoria til staden.

Det blir årleg arrangert fleire festivalar i fylket, der Olavsfestdagene i Trondheim og Norsk revyfestival på Høylandet er mellom dei mest populære.

Naturen er også ein viktig attraksjon i Trøndelag, særleg i nord der fiske- og bygdeturisme er viktige næringar. Dei mest populære fjellområda i fylket er Trollheimen, Sylan og Dovrefjell. Oppdal skisenter i Oppdal er den mest populære vintersportsstaden i fylket.

Kommunar |

Trøndelag fylke har 47 kommunar. Alle kommunane i dei tidlegare fylka Nord- og Sør-Trøndelag fekk nye kommunenummer frå 1. januar 2018. Fylkesnummeret til Trøndelag fylke er 50.

Nr.	Namn	Adm.senter	Folkemengd	Flatevidd km²	Målform
5001	Trondheim	Trondheim	000000000193501.0000000000193 501	000000000000342.0000000000342	nøytral
5004	Steinkjer	Steinkjer	000000000022096.000000000022 096	000000000001564.00000000001 564	nøytral
5005	Namsos	Namsos	000000000013078.000000000013 078	000000000000778.0000000000778	nøytral
5011	Hemne	Kyrksæterøra	000000000004225.00000000004 225	000000000000670.0000000000670	nøytral
5012	Snillfjord	Krokstadøra	000000000000987.0000000000987	000000000000508.0000000000508	nøytral
5013	Hitra	Fillan	000000000004648.00000000004 648	000000000000685.0000000000685	nøytral
5014	Frøya	Sistranda	000000000004962.00000000004 962	000000000000241.0000000000241	bokmål
5015	Ørland	Brekstad	000000000005351.00000000005 351	000000000000074.000000000074	bokmål
5016	Agdenes	Lensvik	000000000001684.00000000001 684	000000000000318.0000000000318	bokmål
5017	Bjugn	Botngård	000000000004864.00000000004 864	000000000000384.0000000000384	bokmål
5018	Åfjord	Årnes	000000000003277.00000000003 277	000000000000955.0000000000955	nøytral
5019	Roan	Roan	000000000000953.0000000000953	000000000000375.0000000000375	nøytral
5020	Osen	Steinsdalen	000000000000967.0000000000967	000000000000387.0000000000387	bokmål
5021	Oppdal	Oppdal	000000000006970.00000000006 970	000000000002274.00000000002 274	nøytral
5022	Rennebu	Berkåk	000000000002541.00000000002 541	000000000000948.0000000000948	nøytral
5023	Meldal	Meldal	000000000003930.00000000003 930	000000000000613.0000000000613	nøytral
5024	Orkdal	Orkanger	000000000011933.000000000011 933	000000000000594.0000000000594	nøytral
5025	Røros	Røros	000000000005663.00000000005 663	000000000001956.00000000001 956	nøytral
5026	Holtålen	Ålen	000000000002028.00000000002 028	000000000001210.00000000001 210	nøytral
5027	Midtre Gauldal	Støren	000000000006225.00000000006 225	000000000001861.00000000001 861	bokmål
5028	Melhus	Melhus	000000000016424.000000000016 424	000000000000695.0000000000695	nøytral
5029	Skaun	Børsa	000000000008142.00000000008 142	000000000000224.0000000000224	nøytral
5030	Klæbu	Klæbu	000000000006094.00000000006 094	000000000000186.0000000000186	bokmål
5031	Malvik	Hommelvik	000000000013958.000000000013 958	000000000000169.0000000000169	bokmål
5032	Selbu	Mebond	000000000004093.00000000004 093	000000000001235.00000000001 235	nøytral
5033	Tydal	Tydal	000000000000834.0000000000834	000000000001329.00000000001 329	bokmål
5034	Meråker	Midtbygda	000000000002469.00000000002 469	000000000001274.00000000001 274	bokmål
5035	Stjørdal	Stjørdalshalsen	000000000023964.000000000023 964	000000000000938.0000000000938	nøytral
5036	Frosta	Frosta	000000000002616.00000000002 616	000000000000076.000000000076	nøytral
5037	Levanger	Levanger	000000000020115.000000000020 115	000000000000645.0000000000645	nøytral
5038	Verdal	Verdalsøra	000000000014943.000000000014 943	000000000001548.00000000001 548	nøytral
5039	Verran	Malm	000000000002473.00000000002 473	000000000000602.0000000000602	nøytral
5040	Namdalseid	Namdalseid	000000000001585.00000000001 585	000000000000770.0000000000770	nøytral
5041	Snåsa	Snåsa	000000000002094.00000000002 094	000000000002343.00000000002 343	nøytral
5042	Lierne	Nordli	000000000001379.00000000001 379	000000000002962.00000000002 962	nøytral
5043	Røyrvik	Røyrvik	000000000000474.0000000000474	000000000001585.00000000001 585	nøytral
5044	Namsskogan	Namsskogan	000000000000902.0000000000902	000000000001417.00000000001 417	nøytral
5045	Grong	Grong	000000000002400.00000000002 400	000000000001136.00000000001 136	nøytral
5046	Høylandet	Høylandet	000000000001268.00000000001 268	000000000000754.0000000000754	nøytral
5047	Overhalla	Ranemsletta	000000000003845.00000000003 845	000000000000730.0000000000730	nøytral
5048	Fosnes	Jøa	000000000000618.0000000000618	000000000000545.0000000000545	bokmål
5049	Flatanger	Lauvsnes	000000000001105.00000000001 105	000000000000459.0000000000459	nøytral
5050	Vikna	Rørvik	000000000004492.00000000004 492	000000000000318.0000000000318	nøytral
5051	Nærøy	Kolvereid	000000000005117.00000000005 117	000000000001067.00000000001 067	bokmål
5052	Leka	Leknes	000000000000582.0000000000582	000000000000109.0000000000109	nøytral
5053	Inderøy	Straumen	000000000006785.00000000006 785	000000000000740.0000000000740	nøytral
5054	Indre Fosen	Årnset	000000000010090.000000000010 090	000000000001052.00000000001 052	nøytral
5061	Rindal	Rindal	000000000002039.00000000002 039	632	nøytral
Totalt	Trøndelag	Steinkjer	000000000458744.0000000000458 744	000000000041271.000000000041 271	nøytral