Hcfyk

Sjå også dei finske og svenske sametinga.

Sametinget frå utsida.

Biblioteket i Sametinget.

Sametingsbygningen om vinteren.

Sámediggi, det norske sametinget, er det øvste organet til samane i Noreg, og har som oppgåve å representera interessene deira. Tinget har i 2019 39 representantar, vald frå 7 valkrinsar over heile landet, av veljarar som står oppført i valmanntalet til Sametinget. Sjølve sametingsbygget ligg i Karasjok.

I tillegg til det norske sametinget finst det også eit svensk og eit finsk sameting, som på ulike måtar skil seg frå det norske sametinget. Dei nordiske sametinga samarbeider i Samisk parlamentarisk råd, som vart oppretta i 2000. Dei russiske samane har observatørstatus i Samisk parlamentarisk råd.

Vedtaket om at Sametinget skulle opprettast i Noreg blei gjort i 1987, då Stortinget vedtok Sameloven (Lov om Sametinget og andre samiske rettsforhold). Sametinget erstatta Norsk sameråd. Det blei første gong opna den 7. oktober 1989 av kong Olav, etter at representantar var blitt valde parallelt med stortingsrepresentantane.

Alle som står på samemanntalslista kan veljast inn på tinget, som samlar seg fire gonger i året. Det blir leia av Sametingsrådet, sett saman av ein president, visepresident og tre andre medlemmer som er valde frå sametingsrepresentantane.

Oppgåver |

Tinget har lita reell makt, men skal få uttala seg om saker som gjeld samane. Det er meint å skulla ha ein leiande rolle i den politiske utviklinga av framtida til minoritetsgruppa. Det skal òg fungera som ein representant for det samiske folket ovanfor styresmaktene og den ikkje-samiske majoriteten i Noreg. Sametinget distribuerer årleg ei støtte på 83,4 millionar kroner til samisk kultur-, språk-, utdannings- og næringsføretak.

Fagkomitéar |

Sametinget har fire fagkomitéar.

• Kontroll- og konstitusjonskomiteen


• Plan- og finanskomiteen


• Oppvekst- og utdanningskomiteen


• Nærings- og kulturkomiteen

Sametingsval |

Valet til tinget foregår same dagen som Stortingsvalet, som eit direkte val utført av dei som står i Valmanntalet til Sametinget. For å stå der må nokon rekna seg som same, og i tillegg anten snakka samisk heime, stamma frå minst ein som snakka samisk heime (forelder, besteforelder eller oldeforelder), eller ha foreldre som står eller har stått i manntalet. Alle som står i manntalet kan bli velde inn på Sametinget, og dei er plikta til å stilla på møte dersom dei ikkje ber seg fritekne på grunn av alder (over 60 år) eller stor ulempe i høve til arbeidet sitt.

Parti |

Sven-Roald Nystø, Aili Keskitalo og Ole Henrik Magga, tre sametingspresidentar frå NSR

Ved sametingsvalet 2017 stilte desse partia med lister i ein eller fleire valkrinsar:^[1]

• Arbeidarpartiet


• Árja


• Fastboendes liste på Sametinget


• Flyttsamelista


• Framstegspartiet


• Høgre


• Jiehkkevárri


• Kautokeino fastboendes liste


• Nordkalottfolket


• Norske Samers Riksforbund


• Samefolkets parti


• Samenes Folkeforbund


• Sámieana


• Senterpartiet


• Sosialistisk Venstreparti


• Šiella


• Åarjel-Saemiej Gielh

Valkrinsar |

Til Sametingsvalet i 2009 er det innførd nytt valkrinssystem.

1. 
   Austre valkrins (Nuortaguovllu válgabiire / Østre valgkrets) femner Sør-Varanger, Nesseby, Vadsø, Vardø, Båtsfjord, Tana, Berlevåg, Lebesby og Gamvik kommunar. Seks representantar skal veljast frå kretsen.


2. 
   Ávjovárri valkrins (Ávjovári válgabiire / Ávjovárri valgkrets) femner Karasjok, Kautokeino og Porsanger kommunar. Ni representantar skal veljast frå kretsen.


3. 
   Nordre valkrins (Davveguovllu válgabiire / Nordre valgkrets) femner Nordkapp, Måsøy, Kvalsund, Hammerfest, Hasvik, Alta, Loppa, Skjervøy, Kvænangen og Nordreisa kommunar. Seks representantar skal veljast frå kretsen.


4. 
   Gáisi valkrins (Gáiseguovllu válgabiire / Gáisi valgkrets) femner Kåfjord , Storfjord, Lyngen, Karlsøy, Tromsø, Balsfjord, Målselv, Bardu, Lenvik, Berg, Torsken, Tranøy og Sørreisa kommunar. Seks representantar skal veljast frå kretsen.


5. 
   Vesthavet valkrins (Viestarmera válggabijrra / Viesttarmeara válgabiire / Vesthavet valgkrets) femner Dyrøy, Salangen, Lavangen, Gratangen, Skånland, Ibestad, Harstad, Kvæfjord, Andøy, Øksnes, Bø, Sortland, Hadsel, Vågan, Vestvågøy, Flakstad, Moskenes, Værøy, Røst, Lødingen, Tjeldsund, Evenes, Narvik, Ballangen, Tysfjord, Hamarøy, Steigen, Sørfold, Bodø, Fauske, Saltdal, Gildeskål, Beiarn og Meløy. Fem representantar skal veljast frå kretsen.


6. 
   Sørsamisk valkrins (Åarjel-Saepmie veeljemegievlie / Sørsamisk valgkrets) femner Nordlandskommunane frå og med Rana og Rødøy og sørover, alle kommunane i Trøndelag fylke, Sunndal og Surnadal kommunar i Møre og Romsdal fylke, og Engerdal, Rendalen, Os, Tolga, Tynset og Folldal kommunar i Hedmark fylke. Tre representantar skal veljast inn frå kretsen.


7. 
   Sør-Noreg valkrins (Lulli-Norgga válgabiire / Sør-Norge valgkrets) femner dei delane av Sør-Noreg som ikkje høyrer til den Sørsamiske valkrinsen, det vil seie fylka Møre og Romsdal utom Surnadal og Sunndal, Sogn og Fjordane, Hordaland, Rogaland, Vest-Agder, Aust-Agder, Telemark, Vestfold, Buskerud, Akershus, Oslo, Østfold, Oppland og Hedmark utom Engerdal, Rendalen, Os, Tolga, Tynset og Folldal kommunar. Fire representantar skal veljast frå kretsen.

1989-2005 |

Ved vala i 1989, 1993, 1997, 2001 og 2005 vart det vald inn tre medlemmer frå kvar av desse valkrinsane:

1. Varanger (Sør-Varanger, Nesseby, Vadsø, Vardø og Båtsfjord kommunar)


2. Tana (Tana, Berlevåg og Gamvik kommunar)


3. Karasjok (Karasjok kommune)


4. Kautokeino (Kautokeino kommune),


5. Porsanger (Porsanger, Lebesby, Nordkapp og Måsøy kommunar)


6. Alta/Kvalsund (Kvalsund, Hammerfest, Alta, Hasvik og Loppa kommunar)


7. Nord-Troms (Kvænangen, Nordreisa, Skjervøy, Kåfjord, Storfjord og Lyngen kommunar)


8. Midt-Troms (Karlsøy, Tromsø, Balsfjord, Målselv, Bardu, Lenvik, Berg, Torsken og Tranøy kommunar)


9. Sør-Troms (Sørreisa, Dyrøy, Salangen, Lavangen, Gratangen, Skånland, Ibestad, Harstad, Bjarkøy og Kvæfjord kommunar)


10. Nordre Nordland (Andøy, Øksnes, Bø, Sortland, Hadsel, Vågan, Vestvågøy, Flakstad, Moskenes, Værøy, Røst, Lødingen, Tjeldsund, Evenes og Narvik kommunar)


11. Midtre Nordland (Ballangen, Tysfjord, Hamarøy, Steigen, Sørfold, Bodø, Fauske, Skjerstad, Saltdal, Gildeskål, Beiarn, og Meløy kommunar)


12. Sørsameområdet (kommunane i Nordland fylke frå og med Rana og Rødøy og sørover, Nord-Trøndelag og Sør-Trøndelag fylke og Engerdal kommune i Hedmark fylke)


13. Sør-Noreg (fylka Møre og Romsdal, Sogn og Fjordane, Hordaland, Rogaland, Vest-Agder, Aust-Agder, Telemark, Buskerud, Vestfold, Akershus, Østfold, Oppland, Hedmark (bortsett frå Engerdal kommune) og Oslo.

Sametingspresidentane |

Her er ei oversikt over sametingspresidentane sidan 1989.

Lenkjer til heimesidene til alle sametinga |

• Sametinget i Noreg (nordsamisk)


• Sametinget i Noreg (norsk)


• Sametinget i Sverige


• Sametinget i Finland

v • d • e Samar
Historie	Sameland Kautokeinoopprøret Lappekodisillen Felleslappeloven Thomas von Westen Nærøymanuskriptet Fornorskinga av samar Samisk religion Samisk språkhistorie Runebomme Siida	Sameland
Samfunn	Samiske språk Reindrift Reinbeitedistrikt og Sameby Reindriftsforvalting Nasjonaldag Flagg De samiske samlinger NRK Sápmi Nordisk sameråd Nordisk samisk institutt Samisk arkiv Samisk høgskole Samisk spesialbibliotek
Kunst	Museum Teater Joik Duodji Kunstnerforbund Kunstnerråd Senter Vederlagsfond Samiske kunstnarar Litteratur Forfattarar Musikarar
Politikk	Sameloven Sametinget, Sametingsval og Samiske valkrinsar Samerett Samerettsutvalet Sametinga i Finland, Sverige og Russland · Samisk parlamentarisk råd
Delgrupper	Sørsamar Umesamar Pitesamar Lulesamar Sjøsamar Bygdesamar Skoltesamar
Språk	Sørsamisk Umesamisk Pitesamisk Lulesamisk Akkalasamisk Enaresamisk Kildinsamisk Nordsamisk Skoltesamisk Tersamisk Samisk språkforsking

1. 
   ↑ «Godkjente valglister til sametingsvalget 2017», sametinget.no, henta 10. juli 2019