Trias




















Trias
251 - 199.6 millionar år sidan

PreЄ





















Є

O

S

D

C

P

T

J

K

Pg

N




Gjennomsnittleg O2-innhald i perioden

ca. 16 vol %[1]
(80 % av dagens nivå)


Gjennomsnittleg CO2-innhald i atmosfæren i perioden

ca. 1750 ppm[2]
(6 gonger førindustrielt nivå)


Middeltemperaturen ved jordoverflata i perioden

ca. 17 °C [3]
(3 °C over dagens nivå)



Inndeling av trias


sjå • diskuter • endre


-255 —


-250 —


-245 —


-240 —


-235 —


-230 —


-225 —


-220 —


-215 —


-210 —


-205 —


-200 —





Jura

Perm

Trias

Indusium

Olenekium

Anisium

Ladinium

Carnium

Norium

Rhaetium

 

 

 

 

 





Masseutrydding






Trea er på høgda igjen[4]




Kol kjem tilbake[5]




Scleractiniakorallar
og kalsifiserte svampar[6]








T
r
i
a
s









































Mesozoikum
Paleozoikum


Ein tilnærma tidsskala for trias.
Skala: Millionar år sidan.




Trias er ein geologisk periode som varte frå 251 til 199 millionar år sidan. Han er den første perioden i mesozoikum, kjem etter perm og vart etterfølgd av jura. Både starten og slutten på trias er markert av store masseutryddingar. Utryddingshendinga som lukka trias har nyleg vorte meir nøyaktig utrekna, men som med dei fleste eldre geologiske periodar er berglaga som definerer starten og slutten på perioden veldefinerte, men tidspunkta har ein feilmargin på eit par millionar år.


Under trias byrja både livet i havet og på land å flytte økologiske nisjar i den særs tynne biosfæren som var etter perm-trias-utryddinga. Korallane hexacorallia dukka første gong opp og dei første blomsterplantene kan ha utvikla seg under trias. Det same gjorde dei første flygande virveldyra, flygeøglene.


Bergartar som er lagt ned i trias vert kalla triassystemet.




Innhaldsliste






  • 1 Datering og inndeling


  • 2 Paleogeografi


  • 3 Klima


  • 4 Liv


  • 5 Masseutrydding


  • 6 I Noreg


  • 7 Sjå òg


  • 8 Kjelder


    • 8.1 Andre kjelder




  • 9 Bakgrunnsstoff





Datering og inndeling |


Trias vart namngjeve i 1834 av Friedrich Von Alberti frå tre særeigne lag (på latinsk tyder trias «triade») —raude lag med kalk over og svartskifer over der igjen — som er funne i Tyskland og nordvestlege område av Europa.


Trias vert vanlegvis delt inn i epokane tidleg, mellom og sein trias og dei tilsvarande berglaga vert kalla nedre, midtre og øvre trias. Aldrane i trias er frå yngst til eldst:



































Øvre/sein trias (Tr3)
  Rhaetium
(203,6 ± 1,5 – 199,6 ± 0,6 Millionar år sidan)
  Norium
(216,5 ± 2,0 – 203,6 ± 1,5 millionar år sidan)
  Carnium
(228,0 ± 2,0 – 216,5 ± 2,0 millionar år sidan)

Mellomtrias (Tr2)
  Ladinium
(237,0 ± 2,0 – 228,0 ± 2,0 millionar år sidan)
  Anisium
(245,0 ± 1,5 – 237,0 ± 2,0 millionar år sidan)

Tidleg/nedre trias (Scythium)
  Olenekium
(249,7 ± 0,7 – 245,0 ± 1,5 millionar år sidan)
  Indusium
(251,0 ± 0,4 – 249,7 ± 0,7 millionar år sidan)


Paleogeografi |




Jorda slik ein meiner ho såg ut for 230 millionar år sidan


Under trias var det meste av landmassane på jorda samla i eit enkelt superkontinent som låg meir eller mindre midt over ekvator og som vart kalla Pangaea («alt landet»). Frå aust til vest strekte det seg ei stor bukt kalla Tethyshavet. Det vida seg ut i vest i mellomtrias medan Paleo-Tethys-havet krympa, eit hav som eksisterte i paleozoikum. Resten av kontinentet var omringa av det enorme verdshavet (superhavet) Panthalassa («all sjøen»). Alle djuphavssedimenta som vart lagt ned under trias har forsvunne på grunn av subduksjon så ein veit særs lite om hava i trias.


Riftdalar startar å danne seg på Pangaea under trias, særleg seint i perioden, men det byrja ikkje å dele seg opp enno. Dei første ikkje-marine sedimenta i rifta som markerer oppbrytinga av Pangea, som skilde New Jersey frå Marokko, er frå sein trias.[7] Sidan eit slikt enormt superkontinentet gjorde at jorda hadde relativt lite kystlinje er marine avleiringar frå trias globalt sjeldan, men likevel framtredande i Vest-Europa, der trias først vart studert. Triassisk stratigrafi er derfor hovudsakleg basert på organismar som levde i lagunar og hypersaline miljø, som krepsdyret estheria.



Klima |




Marine sediment frå mellomtrias sørvest i Utah


Klimaet i trias var generelt varmt og tørt og danna eit typisk raudt lag av sandstein og evaporittar. Det er ikkje funne spor etter isbredanning ved eller nær polområda, og faktisk var polområda tilsynelatande fuktige og tempererete, eit klima som høver for krypdyr-liknande skapningar. Sidan Pangea var så enormt hindra det klimaeffekten frå havet og kontinentalklimaet var særs årstidsvariert med særs varme somrar og kalde vintrar.[8] Pangea hadde truleg kraftige monsunar på tvers av ekvator.[8]



Liv |




Planteliv frå trias frå Meyers Konversations-Lexikon (1885-90)


Det er tre kategoriar av organismar som kan skiljast frå kvarandre i trias. Overlevande etter perm-trias-utryddinga, nye grupper som blømde kortvarig og andre nye grupper som kom til å dominere mesozoikum.


I havet utvikla moderne korallar seg i tidleg trias og danna små flekkar med rev samanlikna med dei omfattande korallreva under devontida eller i dag. Dei skjeldekte blekksprutane, kalla ammonittar kom seg og vart mangfaldige igjen etter den ein linja som overlevde perm-utryddinga. Fiskefaunaen var usedvanleg uniform, noko som heng saman med at særs få familiar overlevde perm-utryddinga. Det var òg mange marine krypdyr. Av desse finn ein sauropterygia, som femner om pachypleurosaurar og nothosaurar (begge vanlege i mellomtrias, særleg i Tethyshavet), placodontar og dei første svaneøglene, dei første øgleliknande thalattosaurar (askeptosaurar); og dei svært suksessfulle fiskeøglene, som dukka opp i tidleg trias og som raskt vart mangfaldige og til slutt enormt store i sein trias.


På land fann ein overlevande planter som kråkefotplanter, dei dominerande kongepalmene, ginkgoaceae (i dag tempeltre) og glossopteridales. Blomsterplanter eller frøplanter kom til å dominere floraen på landjorda, og på den nordlege halvkuladominerte bartre. Glossopteris (ei frøbregne) var det dominerande treet på den sørlege halvkula i tidleg trias.


Amfibiet temnospondyli var av dei gruppene som overlevde perm-trias-utryddinga og enkelte slektslinjer (som trematosaurus) blømde ei kort tid i tidleg trias, medan andre (som capitosaurus) var talrike gjennom heile perioden., eller kom til å vekse fram i sein trais (som plagiosaurar, metoposaurar). Andre amfibiar, som dei første lissamphibia, er kjend frå tidleg trias, men gruppa som heilskap vart ikkje vanlege før i jura då temnospondylar hadde vorte særs sjeldne.




Grunne marine berglag frå midtre og øvre trias, Makhtesh Ramon, Israel.


Archosauromorpha-krypdyr, særleg archosauria, erstatta gradvis synapsidar som hadde dominert perm. Sjølv om cynognathus var eit karakteristisk rovdyr på toppen av næringskjeda på Gondwana i tidleg trias (olenekium og anisium) var både kannemeyeriide dicynodontar og gomphodonte cynodontar framleis viktige planteetarar gjennom mykje av perioden. I sein trias spelte berre synapsidane ei lita rolle. Under carnium (tidleg del av sein trias) vart nokre av dei avanserte cynodontane opphavet til dei første pattedyra. Samstundes utvikla ornithodira, som fram til då berre hadde vore små og uviktige, seg til flygeøgler og mange typar dinosaurar. Crurotarsi var ein annan viktig archosaurklade og under sein trias nådde desse òg sitt mest mangfaldige med forskjellige grupper som phytosauria, aetosauria og fleire særeigne slektslinjer av rauisuchia og dei første krokodillane (sphenosuchia). Samstundes vart den kompakte planteetaren rhyncosauren og dei små til mellomstore insektetande eller fiskeetande prolacertiformes viktige basale archosauromorph-grupper gjennom det meste av trias.


Av andre krypdyr finn ein dei tidlegaste skjelpaddene, som proganochelys og proterochersis, som dukka opp under norium (i midten av sein trias). Lepidosauromorpha—særleg sphenodontia—dukka først opp i fossilregisteret litt tidlegare (i carnium). Procolophonidar var ei viktig gruppe små firfisle-liknande planteetarar.


Archosaurar var i starten sjeldnare enn therapsidane som hadde dominert permtida., men dei byrja i mellomtrias å erstatte dei.[9] Denne «overtakinga» kan ha medverka til utviklinga av pattedyra ved å tvinge dei overlevande therapsidane og deira pattedyrliknande etterkomarar til å leve som små, hovudsakleg nattlege insektsetarar. Nattlivet tvinga truleg desse dyra til å utvikle pels og høgare stoffskiftesnøggleik.[10]



Masseutrydding |



For meir om dette emnet, sjå Trias-jura-utryddinga.


Trias enda med ei masseutrydding, som særleg råka hava hardt. Conodontar forsvann og alle sjøkrypdyr, bortsett frå fiskeøglene og svaneøglene. Virvellause dyr som armføtingar, sniglar og molluskar vart særleg hardt råka. I hava forsvann 22 % av dei marine familiane og truleg om lag halvparten av dei marine slektene.


Sjølv om denne utryddinga ikkje var like katastrofal i alle økosystem på land, forsvann fleire kladar av crurotarsi (store archosauriske krypdyr som tidlegare vart gruppert som thecodontia), og det same gjorde dei fleste store labyrinthodonte amifibiar, grupper av små krypdyr og nokre synapsidar (bortsett frå dei som utvikla seg til pattedyr). Nokre tidlege, primitive dinosaurar vart òg utrydda, men andre meir tilpassingsdyktige dinosaurar overlevde og utvikla seg i jura. Overlevande planter kom til å dominere mesozoikum, inkludert moderne bartre og bennettitales


Ein er ikkje sikker på kva som skapte utryddinga, men dei enorme vulkanutbrota for om lag 202 til 191 millionar år sidan[11] i det som vert kalla den sentrale atlantiske magmatiske provinsen (CAMP)[12] kan ha spelt ei stor rolle. Dette var eit av dei største vulkanutbrota på jorda etter at planten vart avkjølt og stabiliserte seg. Dette skjedde då superkontinentet Pangea starta å bryte opp i fleire delar. Andre mogelege, men mindre trulege, årsaker er mellom anna global nedkjøling eller eit meteornedslag, der nedslagskrateret rundt Manicouaganreservoaret i Quebec i Canada er ein mogeleg kandidat. Ved krateret har ein nyleg funne indikasjonar på at krateret har ein alder på 214±1 millionar år. Grensa mellom trias og jura har nyleg vorte målt til 201,58±0,28 millionar år sidan. Begge tidspunkta er så pass nøyaktige på grunn av meir nøyaktige radiometriske dateringar. Så funna tyder på at nedslaget skjedde før slutten av trias, om lag 10-12 millionar år før. Derfor er det lite truleg at dette nedslaget var årsaka til den observerte masseutryddinga.[13]


Desse utryddingane gjorde at dei overlevande dinosaurane kunne fylle ut nisjane som tidlegare hadde vore opptekne og dinosaurane vart langt meir dominerande, mangfaldige og talrike, noko dei skulle vere dei nesten 150 millionar åra. Den verklege «Dinosaur-tidsalderen» var jura- og krittida, og ikkje trias.



I Noreg |


I Noreg har ein ikkje bergartar frå trias på fastlandet, men på Spitsbergen, Bjørnøya og kontinentalsokkelen langs kysten og under Nordsjøen er dei kjende. Sandstein frå trias på Statfjordfeltet er ein viktig reservoarbergart her.[s 1]



Sjå òg |


  • Geologisk tidsskala


Kjelder |




  • Denne artikkelen bygger på «Triassic» frå Wikipedia på engelsk, den 23. august 2008.

    • Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:

    • Cesare Emiliani. (1992). Planet Earth : Cosmology, Geology, & the Evolution of Life & the Environment. Cambridge University Press. (Paperback Edition ISBN 0-521-40949-7)

    • Ogg, Jim; June, 2004, Overview of Global Boundary Stratotype Sections og Points (GSSP's) [1]

    • Stanley, Steven M. Earth System History. New York: W.H. Freeman og Company, 1999. ISBN 0-7167-2882-6

    • van Andel, Tjeerd, (1985) 1994, New Views on an Old Planet : A History of Global Change, Cambridge University Press






  1. Fil:Sauerstoffgehalt-1000mj.svg


  2. Fil:Phanerozoic Carbon Dioxide.png


  3. Fil:All palaeotemps.png


  4. McElwain, J.C., Punyasena, S.W. (2007). «Mass extinction events og the plant fossil record». Trends in Ecology & Evolution (10 utg.). 22: 548-557. doi:10.1016/j.tree.2007.09.003. CS1-vedlikehald: Fleire namn: forfattarliste (link)



  5. Retallack GJ Veevers JJ & Morante R (1996). «Global coal gap between Permian–Triassic extinctions og middle Triassic recovery of peat forming plants». GSA Bulletin. 108 (2): 195–207. Henta 24. april 2008. 



  6. Payne, J.L., Lehrmann, D.J.; Wei, J.; Orchard, M.J.; Schrag, D.P.; Knoll, A.H. (2004). «Large Perturbations of the Carbon Cycle During Recovery from the End-Permian Extinction». Science (5683 utg.). 305: 506. doi:10.1126/science.1097023. CS1-vedlikehald: Fleire namn: forfattarliste (link)


  7. Lecture 10 - Triassic: Newark, Chinle


  8. 8,08,1 Stanley, 452-3.


  9. Tanner LH, Lucas SG & Chapman MG (2004). «Assessing the record og causes of Late Triassic extinctions» (PDF). Earth-Science Reviews. 65 (1-2): 103-139. doi:10.1016/S0012-8252(03)00082-5. Henta 24. august 2008. 


  10. Ruben, J.A. og Jones, T.D. (2000). «Selective Factors Associated with the Origin of Fur og Feathers». American Zoologist. 40 (4): 585–596. doi:10.1093/icb/40.4.585. CS1-vedlikehald: Fleire namn: forfattarliste (link)


  11. Nomade et al.,2007 Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 244, 326-344.


  12. Marzoli et al., 1999, Science 284. Extensive 200-million-year-old continental flood basalts of the Central Atlantic Magmatic Province, s. 618-620.


  13. Hodych & Dunning, 1992.






Andre kjelder |







    • «Trias» i Store norske leksikon, snl.no.





Bakgrunnsstoff |



  • Introduksjon

  • Verda i trias

  • Douglas Henderson sine teikingar av dyr i trias

  • Paleofiles om trias-utryddinga

  • Døme på fossil frå trias















Trias

Nedre/tidleg trias

Mellomtrias

Øvre/sein trias

Indusium | Olenekium

Anisium | Ladinium

Carnium | Norium
Rhaetium









Mesozoikum

Trias

Jura

Krit




Popular posts from this blog

Færeyskur hestur Heimild | Tengill | Tilvísanir | LeiðsagnarvalRossið - síða um færeyska hrossið á færeyskuGott ár hjá færeyska hestinum

He _____ here since 1970 . Answer needed [closed]What does “since he was so high” mean?Meaning of “catch birds for”?How do I ensure “since” takes the meaning I want?“Who cares here” meaningWhat does “right round toward” mean?the time tense (had now been detected)What does the phrase “ring around the roses” mean here?Correct usage of “visited upon”Meaning of “foiled rail sabotage bid”It was the third time I had gone to Rome or It is the third time I had been to Rome

Slayer Innehåll Historia | Stil, komposition och lyrik | Bandets betydelse och framgångar | Sidoprojekt och samarbeten | Kontroverser | Medlemmar | Utmärkelser och nomineringar | Turnéer och festivaler | Diskografi | Referenser | Externa länkar | Navigeringsmenywww.slayer.net”Metal Massacre vol. 1””Metal Massacre vol. 3””Metal Massacre Volume III””Show No Mercy””Haunting the Chapel””Live Undead””Hell Awaits””Reign in Blood””Reign in Blood””Gold & Platinum – Reign in Blood””Golden Gods Awards Winners”originalet”Kerrang! Hall Of Fame””Slayer Looks Back On 37-Year Career In New Video Series: Part Two””South of Heaven””Gold & Platinum – South of Heaven””Seasons in the Abyss””Gold & Platinum - Seasons in the Abyss””Divine Intervention””Divine Intervention - Release group by Slayer””Gold & Platinum - Divine Intervention””Live Intrusion””Undisputed Attitude””Abolish Government/Superficial Love””Release “Slatanic Slaughter: A Tribute to Slayer” by Various Artists””Diabolus in Musica””Soundtrack to the Apocalypse””God Hates Us All””Systematic - Relationships””War at the Warfield””Gold & Platinum - War at the Warfield””Soundtrack to the Apocalypse””Gold & Platinum - Still Reigning””Metallica, Slayer, Iron Mauden Among Winners At Metal Hammer Awards””Eternal Pyre””Eternal Pyre - Slayer release group””Eternal Pyre””Metal Storm Awards 2006””Kerrang! Hall Of Fame””Slayer Wins 'Best Metal' Grammy Award””Slayer Guitarist Jeff Hanneman Dies””Bullet-For My Valentine booed at Metal Hammer Golden Gods Awards””Unholy Aliance””The End Of Slayer?””Slayer: We Could Thrash Out Two More Albums If We're Fast Enough...””'The Unholy Alliance: Chapter III' UK Dates Added”originalet”Megadeth And Slayer To Co-Headline 'Canadian Carnage' Trek”originalet”World Painted Blood””Release “World Painted Blood” by Slayer””Metallica Heading To Cinemas””Slayer, Megadeth To Join Forces For 'European Carnage' Tour - Dec. 18, 2010”originalet”Slayer's Hanneman Contracts Acute Infection; Band To Bring In Guest Guitarist””Cannibal Corpse's Pat O'Brien Will Step In As Slayer's Guest Guitarist”originalet”Slayer’s Jeff Hanneman Dead at 49””Dave Lombardo Says He Made Only $67,000 In 2011 While Touring With Slayer””Slayer: We Do Not Agree With Dave Lombardo's Substance Or Timeline Of Events””Slayer Welcomes Drummer Paul Bostaph Back To The Fold””Slayer Hope to Unveil Never-Before-Heard Jeff Hanneman Material on Next Album””Slayer Debut New Song 'Implode' During Surprise Golden Gods Appearance””Release group Repentless by Slayer””Repentless - Slayer - Credits””Slayer””Metal Storm Awards 2015””Slayer - to release comic book "Repentless #1"””Slayer To Release 'Repentless' 6.66" Vinyl Box Set””BREAKING NEWS: Slayer Announce Farewell Tour””Slayer Recruit Lamb of God, Anthrax, Behemoth + Testament for Final Tour””Slayer lägger ner efter 37 år””Slayer Announces Second North American Leg Of 'Final' Tour””Final World Tour””Slayer Announces Final European Tour With Lamb of God, Anthrax And Obituary””Slayer To Tour Europe With Lamb of God, Anthrax And Obituary””Slayer To Play 'Last French Show Ever' At Next Year's Hellfst””Slayer's Final World Tour Will Extend Into 2019””Death Angel's Rob Cavestany On Slayer's 'Farewell' Tour: 'Some Of Us Could See This Coming'””Testament Has No Plans To Retire Anytime Soon, Says Chuck Billy””Anthrax's Scott Ian On Slayer's 'Farewell' Tour Plans: 'I Was Surprised And I Wasn't Surprised'””Slayer””Slayer's Morbid Schlock””Review/Rock; For Slayer, the Mania Is the Message””Slayer - Biography””Slayer - Reign In Blood”originalet”Dave Lombardo””An exclusive oral history of Slayer”originalet”Exclusive! Interview With Slayer Guitarist Jeff Hanneman”originalet”Thinking Out Loud: Slayer's Kerry King on hair metal, Satan and being polite””Slayer Lyrics””Slayer - Biography””Most influential artists for extreme metal music””Slayer - Reign in Blood””Slayer guitarist Jeff Hanneman dies aged 49””Slatanic Slaughter: A Tribute to Slayer””Gateway to Hell: A Tribute to Slayer””Covered In Blood””Slayer: The Origins of Thrash in San Francisco, CA.””Why They Rule - #6 Slayer”originalet”Guitar World's 100 Greatest Heavy Metal Guitarists Of All Time”originalet”The fans have spoken: Slayer comes out on top in readers' polls”originalet”Tribute to Jeff Hanneman (1964-2013)””Lamb Of God Frontman: We Sound Like A Slayer Rip-Off””BEHEMOTH Frontman Pays Tribute To SLAYER's JEFF HANNEMAN””Slayer, Hatebreed Doing Double Duty On This Year's Ozzfest””System of a Down””Lacuna Coil’s Andrea Ferro Talks Influences, Skateboarding, Band Origins + More””Slayer - Reign in Blood””Into The Lungs of Hell””Slayer rules - en utställning om fans””Slayer and Their Fans Slashed Through a No-Holds-Barred Night at Gas Monkey””Home””Slayer””Gold & Platinum - The Big 4 Live from Sofia, Bulgaria””Exclusive! Interview With Slayer Guitarist Kerry King””2008-02-23: Wiltern, Los Angeles, CA, USA””Slayer's Kerry King To Perform With Megadeth Tonight! - Oct. 21, 2010”originalet”Dave Lombardo - Biography”Slayer Case DismissedArkiveradUltimate Classic Rock: Slayer guitarist Jeff Hanneman dead at 49.”Slayer: "We could never do any thing like Some Kind Of Monster..."””Cannibal Corpse'S Pat O'Brien Will Step In As Slayer'S Guest Guitarist | The Official Slayer Site”originalet”Slayer Wins 'Best Metal' Grammy Award””Slayer Guitarist Jeff Hanneman Dies””Kerrang! Awards 2006 Blog: Kerrang! Hall Of Fame””Kerrang! Awards 2013: Kerrang! Legend”originalet”Metallica, Slayer, Iron Maien Among Winners At Metal Hammer Awards””Metal Hammer Golden Gods Awards””Bullet For My Valentine Booed At Metal Hammer Golden Gods Awards””Metal Storm Awards 2006””Metal Storm Awards 2015””Slayer's Concert History””Slayer - Relationships””Slayer - Releases”Slayers officiella webbplatsSlayer på MusicBrainzOfficiell webbplatsSlayerSlayerr1373445760000 0001 1540 47353068615-5086262726cb13906545x(data)6033143kn20030215029